#

काठमाडौं । भारत नेपालबाट के चाहन्छ ? अहिले सबैभन्दा ठुलो सवाल उठेको छ । अब नेपालले भारतबाट हैन भारतले चाँहि नेपालबाट केही खोजि रहेको छ र त्यो प्राप्तीका लागि उसले हर सम्भव प्रयत्न गर्ने पक्का पक्की छ र गरि नै रहेको छ, विभिन्न बाहनामा विभिन्न प्रचन्चहरु ।

सायद नेपाली जनताले सबैभन्दा ठुलो शत्रुका रुपमा यतीबेला छिमेकी भारतलाई नै देखिरहेका छन् र अर्को छिमेकी चीनलाई भने असल मित्र ।

अर्थात् चीनको कुनै पनि सहयोगमा नेपालीले स्वार्थ देखेका छैनन् तर भारतको हरेक गतिविधिलाई स्वार्थसँग जोड्ने गरेका छन् ।

नेपाल भारत प्रवुद्ध समुहको बैठक काठमाडौंमा सकिएको छ ।
उक्त बैठकमा सन् १९५० को शान्ति तथा मैत्री सन्धी पुनरावलोकनका लागि पहल थाल्ने निर्णय र तयारी समेत थालेको छ ।

तर, उक्त बैठकको उद्घाटन शत्रमा भारतीय जनता पार्टीका उपाध्यक्ष एवं भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीका विश्वास पात्रका रुपमा चिनिएका नेता भगवतसिंह कोसियारीले दिएको एउटा अभिव्यक्तिले आम नेपालीलाई सशंकीत तुल्याउको छ । उनी प्रवुद्ध समुहको भारतीय टोलीका नेता पनि हुन् ।

उनले उद्घाटन शत्रमा भनेका थिए– ‘भारत सधैं नेपालीहरु हाँसीरहेको हेर्न चाहन्छ, भुटानी जनता जसरी ।’ उनले भनेका यी शब्द सुन्नमा जति मिठास र माधुर्यता छ, यसको राजनीतिक अर्थ अत्यन्तै कठोर र सार्वभौमिकता माथिको प्रहारका रुपमा लिन सकिन्छ ।

कोसियारीले नेपाली जनता भुटानी जनता जस्तै खुसी देख्न चाहने भारतीय आँखा देखाएका छन् । भुटान सार्वभौम राष्ट्र हो, तर मात्र प्राविधिक रुपमा । भुटान दक्षिण एसियाली क्षेत्रीय सहयोग संगठन (सार्क)को सदस्य रहेको छ भने संयुक्त राष्टसंघले पनि उस्लाई सदस्यता दिएको छ । अनि विश्व फुटबल महासंघ (फिफा)को पनि उ सदस्य राष्ट्र हो ।

सार्क बडापत्रमा सार्वभौम राष्ट्र मात्र सार्कको सदस्य बन्न पाउने उल्लेख छ । यही बडापत्रका कारण भुटान प्राविधिक रुपमा सार्वभौम छ । तर, व्यावहारीक रुपमा उस्को सार्वभौमिकता भारतले गर्दै आएको छ ।

यती भनेपछि तपाईको मनमा एउटा सवाल आयो होला पक्कै पनि, त्यो के भने नेपालमा भुटानको दुतावास छ कि छैन ? अनि विश्वका कति वटा देशमा भुटानको दुतावास होला ? विश्वभर भुटानको जम्मा एउटा देशमा दुतावास छ । बंगलादेशमा ।

भुटानको प्रतिरक्षा, आन्तरिक सुरक्षा र परराष्ट्र नीति भारतले हेर्ने गरेको छ । भुटानको आन्तरिक प्रशासन भारतका विश्वासप्राप्त ब्यक्तिको अधिनमा छ । जव भारतले भुटानको एउटा निर्णय थाहा पायो, तत् पश्चात् भुटानलाई उस्ले खेद्नुसम्म खेद्यो ।

भुटानको तत्कालीन सरकारले बंगलादेशमा दुतावास खोल्ने निर्णय गरेपछि भारतले विश्वका कुनै पनि देशमा दुतावास खोल्न नपाउने बाध्यकारी अवस्थाको श्रृजना गरायो । र आफ्ना दुतावास मार्फत् सबै काम गर्ने जनायो । त्यसबेला नै भुटानको सार्वभौमिकता भारतले हरण गरिसकेको थियो ।

सायद विश्वमा एउटा मात्रै यस्तो अभागि देश छ, नागरिकता आफ्नो, राष्ट्रियता आफ्नो तर सार्वभौमिकता अर्काको अधिनमा, त्यो विचरा भुटान नै हो ।

दुई वर्ष अघि मात्रै भुटानले चीनमा आफ्नै दुतावास खोल्ने निर्णय गरेको थियो । भारतले यो निर्णय थाहा पाएपछि नेपालमा भन्दा चर्को नाकाबन्दी गर्यो । भुटानी जनताको खुसी उस्ले पेट्रोल, डिजल र खाद्य सामग्रीसँग साटीरहेको छ ।

अनि डेढ वर्ष पहिला भएको संसदीय चुनावमा भारतको डरका कारण भुटानी जनताले पहिलो दललाई मत नै दिएनन् । ४५ सिट भएको भुटान पीस एण्ड प्रोस्पीरेटिभ पार्टी १५ सिटमा खुम्चीयो भने पिपल्स डेमोक्रेटीक पार्टीले अघिल्लो चुनावमा २ सिट मात्र ल्याएकोमा उक्त चुनावमा ३२ सिट ल्याएर सरकार सञ्चालन गरिरहेको छ ।
छिरिङ तोग्वे प्रधानमन्त्रीका रुपमा भारत नीतिको समर्थन गरिरहेका छन्, वस, भित्री मनमा जे सुकै होस् ।
के कोसियारीले नेपालीलाई पनि यस्तै खुसी दिन खोजेका हुन् ? तर, नेपालमा त्यो सम्भव छैन । उनले यो कल्पना नगरे पनि हुन्छ ।

सात महिने नाकाबन्दीको खास कारण कोसियारीको मुखबाट खुस्कीनु भारतका लागि घातक हो । कोसियारीले भुटानीलाई जस्तै खुसी दिन खोज्नु नेपालमाथि भुटानीकरण थाल्नु पुर्वको संकेत हो । यो नेपालमा कुनै हालतमा सम्भव छैन ।

प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीको अडानका कारण भारत निकै पछि हच्कीएको अवस्था छ । खास गरि राजदुत फिर्ता र राष्ट्रपतिको भ्रमण रोकीदिएर प्रधानमन्त्री ओलीले भारतमाथि आफ्नो अडान राखेर अस्थिरता निम्तनबाट जोगाएको धेरेको भनाई रहेको छ । त्यो इतिहासले पुष्टि गर्ला ।

अहिले चिनियाँ राष्ट्रपति सि जिन पिङको सम्भावित नेपाल भ्रमण र ठुला परियोजना विकासको तयारीका बारेमा जानकार भारतले यो सब रोक्नका लागि भारतीय राष्ट्रपतिको भ्रमण प्रसंग एकाएक उचालेको छ । जवकी नेपालले औपचारिक रुपमा निमन्त्रणा नै गरिसकेको छैन, केवल उच्चस्तरीय भ्रमण आदान प्रदान गर्ने कुरा मात्रै भएको हो ।

नेपालले चीनसँग गरेको पारवहन सन्धी, चीनले नेपालका लागि रेल नै छुट्याउनु, विभिन्न खानीहरको अन्वेषण सुरु हुनु, नेपाली अर्थतन्त्र आत्म निर्भर तर्फको बाटोमा हिड्न खोज्नु, नेपालमा रेल मार्गको निर्माण गर्ने काम औपचारिक रुपमा सुरु हुनु, १९५० को सन्धी पुनरावलोकनको मुद्दा नेपालले नै चर्को रुपमा उठाउनु जस्ता कारणले भारत अत्तालीएको हुनुपर्छ ।

अनि सुसुप्त रुपमा नेपालको धर्म र केही पुरातन संस्थाहरुको बारेमा गोप्य तानाबाना बुन्नु पनि भारतको भुटानी खुसी अभियान अन्तरगतकै योजना हुन् भन्न सकिन्छ । भारतीय प्रधानमन्त्री मोदीको खास योजना कोसियारीले झुक्कीएर खुस्काएपछि अब नेपाली जनता र सबै राजनीतिक दलहरुले पनि यो कुरा बुझ्न जरुरी छ ।

अब भारतले हाम्रो सार्वभौमिकता विश्वमा बेच्न खोज्दै छ, कोसियारीको भुटानी खुसी नेपालीलाई बेच्ने भाषणको श्रस्ंखलाबद्ध अभियान खुस्काइसकेकाले सबै सचेत बन्दै भारतीय योजना असफल पार्ने बाटोमा हिड्नुको विकल्प छैन ।